profielen voor camera of scanner worden toegepast om invoerafbeeldingen te converteren en profielen voor monitor of printer worden toegepast om uitvoerafbeeldingen te converteren, maar ze worden allemaal gebruikt om te converteren naar of uit de werkkleurruimte die wordt gebruikt voor het bewerken van afbeeldingen. Een van de eerste beslissingen die gemaakt moet worden in kleurbeheer is de keuze van een werkkleurruimte.
Maar waarom is dit zo gecompliceerd? Waarom kunt u niet gewoon afbeeldingen bewerken in de kleurruimte beschreven door het cameraprofiel? Uiteindelijk zal het cameraprofiel toch wel het beste passen bij de kleuren die door uw camera werden geregistreerd en door uw RAW-verwerkende-procedure verwerkt? Werkruimten zoals sRGB of Adobe RGB, zijn kleurruimten die goede resultaten bieden tijdens het bewerken. Bijvoorbeeld, bij bewerken van een afbeelding zouden pixels met gelijke waarden van RGB er neutraal of kleurloos uit moeten zien. Dit betekent gewoon dat een bepaald pixel in een afbeelding die is omgebouwd naar een geschikte werkruimte, als R=G=B er op het beeldscherm als een grijs of zwart of wit pixel uit moet zien. Veel cameraprofielen voldoen niet aan deze voorwaarde voor neutraal.
Er is echter een andere goede reden waarom u uw afbeelding niet zou bewerken in uw cameraprofiel. Als u namelijk kijkt naar de omvang van een typisch cameraprofiel dan is dat in de orde van grootte van een kwart tot een half megabyte of meer. Om nauwkeurige kleurweergave te krijgen van de RGB-waarden die uit de RAW-verwerker komen moet het cameraprofiel heel wat informatie bevatten over de wijzigingen die moeten worden uitgevoerd op verschillende gebieden van kleur en tonaliteit in de oorspronkelijke scène. Het cameraprofiel is nauwkeurig (althans voor kleuren in het oorspronkelijke doel) maar rekenkundig niet bijzonder gaaf. Anderzijds, zijn werkruimte-kleurprofielen erg klein (een half kilobyte in plaats van een half megabyte) omdat ze een kleurengamma beschrijven in termen van mooie, ononderbroken, wiskundige functies, zoals functies gebruikt voor gammacorrecties. Werkruimteprofielen hoeven geen voorzieningen te treffen voor de rommelige werking van sensoren, zodat de wiskundige manipulaties, uitgevoerd tijdens het bewerken van afbeeldingen veel sneller draaien en nauwkeuriger dan wanneer u probeert om uw afbeelding te bewerken terwijl die zich nog in de camerakleurruimte bevindt.
sRGB is misschien de meest algemeen werkende kleurruimte, maar het dient ook als een uitvoerkleurruimte voor afbeeldingen bestemd voor het web en het beeldscherm. Als u een moderne monitor bezit met een gamut groter dan dat wat door sRGB wordt bestreken dan kunt u overwegen om het monitorprofiel te gebruiken waarmee u ten volle gebruik kunt maken van de voordelen van die nieuwe en hopelijk gekalibreerde monitor. Maar zorg er alstublieft voor dat uw beelden naar sRGB worden omgezet voor u ze naar uw vrienden stuurt. sRGB is ook de kleurruimte van beeldbestanden die veel thuisprinters en massa-productie commerciële afdrukcentrales verwachten wanneer u beelden verzendt. Het is ook de kleurruimte die de meeste programma’s verwachten wanneer beelden zonder ingesloten kleurprofiel heeft dat het programma vertelt welke kleurruimte gebruikt zou moeten worden om de RGB-getallen te interpreteren (converteren). Dus als je ervoor kiest om kleurbeheer niet gebruiken, dan zijn uw keuzes voor kleurbeheer simpel, stel alles in op sRGB.
Merk op dat Kleurbeheer niet alleen relevant is wanneer u in RAW schiet. Kleurbeheer beïnvloedt elke fase van het beeldbewerkingsproces. Of u nu begint met een door u gemaakte en geïnterpoleerde RAW-opname die uzelf ontdaan hebt van mozaïek en geconverteerd naar een TIFF-bestand of wanneer u begint met een JPEG of TIFF aangemaakt door uw camera.
Welke werkruimten zou u in in digiKam moeten gebruiken? Werkruimten zoals sRGB of Adobe RGB zijn kleurruimten die goede resultaten mogelijk maken bij het bewerken. Bijvoorbeeld, pixels met gelijke RGB-waarden moeten neutraal lijken. Het gebruik van een werkruimte met brede gamut leidt tot posterkleuren terwijl gebruik van een kleinere werkruimte zal leiden tot afvlakken. De afweging: welke kleurruimte moet de afbeeldingsbewerker zelf maken.
Zoals getoond in de figuur zijn de meeste werkruimteprofielen gedeeltelijk gekarakteriseerd door hun relatie met het standaard Chromaticity Diagram (1) dat alle kleuren toont zichtbaar voor het gemiddelde menselijke oog. Waarden gegeven rond de rand van het Chromaticity Diagram reikend van blauw tot groen tot rood, zijn de golflengtes van de pure spectrale kleuren gemeten in nanometers.
De driehoek Gamut (2) definieert de reeks van RGB kleuren die het profiel omspant. In andere woorden, de kleurruimte kan alleen kleuren representeren die liggen in deze driehoek. RGB primairen definiëren de hoeken van de driehoek. Het rode punt is in de rechtsonder hoek, groen is bovenaan, blauw is in de linksonder hoek.
Het Witpunt (3) definieert het neutrale punt in de gamut. De totale dynamische reeks van het profiel wordt gemeten relatief tot dit neutrale punt.
Het Gamma definieert de gewoonlijk miet lineaire overdrachtsfunctie dat wordt toegepast op de gegevens (niet getoond in het gamut).
De details van kleurprofiel van CIE Chromaticity Diagram getoond in digiKam¶
De praktische consequenties die resulteren uit het gebruik van verschillende RGB-primairen, die leiden tot grotere of kleinere werkruimten, worden onderstaand bediscussieerd. De praktische consequenties van het gebruik van verschillende gamma’s is ook bediscussieerd in een volgende sectie. De praktische consequenties voor verschillende keuzes voor het witpunt van de werkruimte gaan verder dan de scope van deze handleiding.
Om de werkkleurruimte voor digiKam in te stellen, navigeer naar Instellingen ‣ digiKam configureren… ‣ Pagina kleurbeheer ‣ Tabblad Gedrag en selecteer de gewenste werkkleurruimte uit het menu. Zie de sectie Instellingen voor kleurbeheer van de handleiding voor meer informatie.
Dialoog voor zetten van de Werkkleurruimte in digiKam¶
Nadat de werkkleurruimte is ingesteld kan digiKam ook ingesteld worden om automatisch conversies uit te voeren naar deze ruimte als een afbeelding een verschillend kleurprofiel of geen toegekend profiel heeft.
digiKam can ingesteld worden om naar de werkruimte te converteren wanneer er geen overeenkomst in kleurruimte is¶
U kunt ook kleurruimten wisselen vanuit de afbeeldingsbewerker. Selecteer de kleurruimteconvertor die benaderd kan worden vanuit het tabblad Hulpmiddelen in de Rechter zijbalk.
De kleurruimteconverter van de afbeeldingsbewerker van digiKam kan wisselen naar een ander kleurprofiel¶
Hoeveel discrete tonale stappen zijn er in een digitale afbeelding. In een 8-bits beeld zitten 256 tonale stapjes van pikzwart tot helderwit. In een 16-bits beeld, theoretisch, 65536 stapjes. Maar de 16-bits begonnen als: ofwel 10 bits (=1024 stapjes), 12 bits (=4096 stapjes) of 14 bits (=16384 stapjes) pixelaflezingen, geproduceerd door de A-nnar-D converter van de camera - de extra bits gebruikt om 16-bits waarde te produceren zijn beginnen als opvulling met nullen. Dit betekent dat de beschikbare kleurtonen niet gelijkmatig zijn verdeeld van licht naar donker. In de modus lineaire gamma (zoals de camerasensor het ziet) zijn heel wat meer tonen in de heldere plekken dan in de schaduwen. Vandaar het standaard advies, als je RAW schiet, om langer te belichten maar niet de heldere plekken op te blazen.
Een belangrijke factor bij het kiezen van een werkruimte is dat sommige werkruimten groter dan anderen zijn, waardoor ze meer van het zichtbare spectrum beslaan. (en misschien zelfs ook enkele denkbeeldige kleuren - wiskundige constructies die niet echt bestaan). Deze grotere ruimtes bieden het voordeel van het toestaan van het behouden van alle kleuren die uw camera heeft vastgelegd en bewaard door de Lcms conversie van uw camera-profiel naar de echt grote profiel verbindende kleurruimte.
Van links naar rechts: sRGB, AbodeRGB, WideGammutRGB en ProPhotoRGB Color profiel getoond in digiKam¶
Maar het behoud van alle mogelijke kleuren is niet zonder consequenties. Het lijkt er op dat elk digitaal beeld een kleine reeks bevat van alle mogelijke zichtbare kleuren die uw camera kan vastleggen. Deze reeks past gemakkelijk in een van de kleinere werkruimten (een uitzondering die een groter kleurengamma vereist zou een opname zijn van een hoog verzadigd onderwerp zoals een gele narcis). Een erg grote werkruimte gebruiken betekent dat uw afbeelding bewerken (curves toepassen, verzadiging, etc.) kan gemakkelijk kleuren produceren die uw eventuele uitvoerapparaat (printer, monitor) eenvoudig niet kan tonen.
Dus de conversie van uw werkruimte naar uitvoerapparatuur, bv. printer, zullen de gamutkleuren opnieuw indelen (sommigen misschien wel denkbeeldig), van uw bewerkte afbeelding opnieuw in kaart moeten worden gebracht voor de uitvoerapparatuur met een kleiner kleurengamma. Dit proces van opnieuw indelen kan op zijn best leiden tot onjuiste kleuren en op zijn slechts tot bandvorming (postervorming - gaten in wat een gladde kleurovergang zou moeten zijn, zeg maar het verloop in een blauwe lucht) en clipping (aftoppen) (uw vakkundig gevormde overgangen tussen delicate rode tinten, bijvoorbeeld, kunnen veranderen in een massief blok saai rood na de conversie voor de kleurruimte van uw printer).
De dialoog kleurprofieleigenschappen van digiKam die beste RGB-informatie toont¶
Met andere woorden, wanneer grotere werkruimten met een groter gamut onjuist worden behandeld kan dat leiden tot teloorgaan van informatie bij de uitvoer. Kleine gamut werkruimten kunnen informatie al bij de invoer aftoppen. Hier is een vaak gegeven advies:
Voor afbeeldingen bestemd voor het web, gebruik sRGB.
Gebruik voor de hoogste nauwkeurigheid bij het bewerken van uw afbeeldingen de kleinste werkruimte die alle kleuren bevat die u vastlegde, plus een beetje extra ruimte voor de kleuren die u bewust produceerde tijdens de bewerkingen. Dit betekent, het meeste uit uw bitjes halen met het laagste risico op banden of afknijpen.
Als u werkt in 8-bits, kies een kleinere ruimte in plaats van een grotere ruimte. Gebruik 16-bits afbeeldingen voor grotere ruimten.
Converteer, voor archivering van uw RAW-bestanden, deze naar een 16-bits TIFF met een werkruimte met een groot kleurengamma, om verlies van kleurinformatie te voorkomen. Daarna kunt u de gearchiveerde TIFF (natuurlijk met een nieuwe naam) naar de werkruimte van uw keuze converteren. Zie hier voor meer details.
Takenwachtrijbeheerder van digiKam biedt u conversie van kleurruimte in bulk¶
Rendering-intentie slaat op de wijze waarop kleurengamma’s worden behandeld wanneer de doelkleurruimte (bijv. die van de monitor of printer) het gehele gamma van de bronkleurruimte niet kan behandelen (bijvoorbeeld de werkruimte).
Er zijn vier algemeen gebruikte rendering-intenties:
Perceptueel, ook wel genoemd Afbeelding of Volledig gamut behouden. Dit wordt algemeen aanbevolen voor fotografische beelden. Het kleurengamma wordt uitgevouwen of gecomprimeerd bij het wisselen tussen kleurruimten om een consistent beeld te behouden. Laag verzadigde beelden worden weinig veranderd. Meer verzadigde beelden binnen het gamma van beide kleurruimten kunnen worden veranderd om ze te onderscheiden van verzadigde kleuren buiten de kleine gammaruimte. Perceptuele rendering past dezelfde gammacompressie toe op alle beelden, zelfs wanneer een beeld geen noemenswaardige buiten het gamma-vallende kleuren heeft.
Relatief calorimetrisch*, ook wel genaamd Proof of behoud identieke kleur en witpunt. Reproduceert in-gamut kleuren exact en knijpt buiten-gamut vallende kleuren af naar de dichtstbijzijnde reproduceerbare tint.
Absoluut colorimetrisch, ook wel genaamd Overeenkomend of behoud van identieke kleuren. Reproduceert in-gamut kleuren exact en knijpt buiten-gamut kleuren af naar dichtstbijliggende reproduceerbare tint, ten koste van verzadiging en mogelijk van helderheid. Op getint papier kunnen de witten donkerder worden gemaakt om de tint gelijk te houden aan de oorspronkelijke tint. Bijvoorbeeld , Cyaan kan aan wit van een crèmekleurig papier worden toegevoegd waardoor het beeld donkerder wordt. Zelden interessant voor fotografen.
Verzadiging, ook wel genoemd Grafisch of behoud van verzadiging. Brengt verzadigde primaire kleuren van de bron over naar de verzadigde primaire kleuren van de bestemming met verwaarlozing van de verschillen in tint, verzadiging of helderheid. Voor blokgrafieken; zelden interessant voor fotografen.
Perceptueel en Relatief colorimetrisch weergaven zijn waarschijnlijk de meest nuttige typen conversi voor digitale fotografie. Elk plaatst een verschillende prioriteit over hoe ze kleuren weergeven binnen het gebied niet overeenkomende gamut. Relatief colorimetrisch handhaaft een bijna exacte relatie tussen kleuren in-gamut, zelfs als deze uit gamut-kleuren vallen. In tegenstelling, Perceptueel weergeven probeert ook enige relaties tussen kleuren buiten gamut te behouden, zelfs als dat resulteert in onnauwkeurigheden voor kleuren binnen gamut.
Absoluut is vergelijkbaar met de relatieve colorimetrische benadering doordat het binnen het gamut vallende kleuren behoudt en de buiten het gamut vallende kleuren afknijpt. Maar ze verschillen in de manier waarop ze het witpunt hanteren. De relatief colorimetrische methode verschuift de kleuren binnen het gamma zodat het witpunt van de ene kleurruimte overeenkomt met dat van de andere ruimte, terwijl absoluut colorimetrische methode de kleuren nauwkeurig behoudt (zonder oog te hebben voor wijzigingen in het witpunt). Verzadiging rendering-intentie probeert verzadigde kleuren te behouden.
Om de rendering-intenties voor digiKam in te stellen, navigeer naar Instellingen ‣ digiKam configureren… ‣ Pagina Kleurbeheer ‣ Tabblad Geavanceerd.
De pagina instellingendialoog van kleurbeheer van digiKam biedt het aanpassen van de weergave-intentie¶
De gebruikelijke keuze voor weergave-intentie van inhoud op een monitor is relatief colorimetrisch. We suggereren om absoluut colorimetrische niet te gebruiken, tenzij u erg vreemde resultaten wilt.
Waarschuwing
Weergave-intenties zijn beschikbaar bij de conversie van het ene profiel naar het andere. Niet ieder profiel ondersteunt iedere weergave-intentie. Wat er gebeurt als u een weergave-intentie gebruikt die niet wordt ondersteund, omdat Lcms stilletjes de standaard weergave-intentie van het profiel toepast.
Het gamma van een kleurprofiel bepaalt welke omzetting nodig is voor de conversie van het ingebedde kleurprofiel van een beeld naar een ander kleurprofiel, bv. dat van de door u gekozen werkruimte of het profiel van uw beeldscherm of conversie van de ene werkkleurruimte naar een andere of naar de kleurruimte van uw printer. Libraw levert een 16-bit beeld met een lineair gamma. Dat betekent dat een histogram van het beeldbestand toont hoeveel licht elk pixel van de camera opvangt bij belichting (Dit is waarom het toepassen van een cameraprofiel aan de uitvoer van Libraw ook de toepassing van de juiste gammatransformatie vereist om in de gewenste werkruimte te komen, behalve als het cameraprofiel ook gamma=1 gebruikt).
Een praktisch gevolg van het gamma van de werkruimte is, dat hoe hoger het gamma, hoe meer afzonderlijke kleurtonen in de schaduwen beschikbaar zijn om te bewerken en dus hoe minder tonen in de heldere delen. Veranderen van het gamma van een beeld verdeelt opnieuw het aantal tonen beschikbaar in lichte n in de donkerder gebieden van de afbeelding. In theorie, zou u bij het bewerken van een erg donkere opname (low key) een ruimte met een hoger gamma willen hebben. En als u een erg lichte opname bewerkt bijvoorbeeld een opname van een trouwjurk met sneeuw als achtergrond in helder zonlicht zou u een werkruimte willen met een lager gamma zodat u meer toongradaties beschikbaar heeft in de heldere delen.
Theorie daar gelaten, in de echte wereld van beeldbewerking, gebruikt bijna iedereen werkruimten met een gamma van ofwel 1,8 of 2,2. Twee opvallende uitzonderingen vormen sRGB en L*-RGB.
sRGB gebruikt een overdrachtsfunctie dicht bij die van een CRT (niet relevant voor beeldbewerking op LCD scherm). In tegenstelling tot andere RGB kleurruimten, kan sRGB gamma niet worden uitgedrukt in een enkele numerieke waarde “Het over-all gamma is ongeveer 2,2 en bestaat uit een lineaire (gamma 1,0) sectie bijna zwart en een niet lineaire sectie elders, bevattende een 2,4 exponent en een gamma-helling van log-uitvoer versus log-invoer, veranderend van 1,0 tot ongeveer 2,3, hetgeen zorgt voor enig gecompliceerd rekenwerk gedurende de beeldbewerking.
L*-RGB hanteert als transferfunctie dezelfde perceptueel uniforme overdrachtsfunctie als de CIELab kleurruimte Bij het opslaan van kleuren in waarden met beperkte precisie, het gebruik van een perceptueel uniforme functie de weergave van kleurtonen kan verbeteren.
Als aanvulling op gamma=1,8 en gamma=2,2 is er nog het lineaire gamma=1.0 dat vaak genoemd of gebruikt wordt. Zoals vermeld, levert Libraw lineaire gammabestanden als u om een 16-bits uitkomst vraagt. Lineaire gamma wordt gebruikt in HDR (high dynamic range) beelden en ook wanneer men wil vermijden dat er door gamma veroorzaakte fouten komen in de gewone low dynamic range bewerking.
Gamma-geïntroduceerde fouten is een onderwerp buiten de scope van deze handleiding maar wordt veroorzaakt wordt door onjuist berekende helderheid in een niet-lineaire RGB werkruimte. Bijvoorbeeld het mengen van kleuren in deze niet-lineaire ruimten kan nieuwe kleuren produceren die niet aanwezig zijn in de originele afbeelding, hoewel er accurate methoden van mengen zijn waar nieuwe kleuren worden berekend door eerst alle relevante waarden terug te transformeren naar hun lineaire waarden.
Helaas en ondanks de onweerlegbare wiskundige voordelen hebben lineaire gamma werkruimten zo weinig tonen in de donkere partijen dat ze onmogelijk gebruikt kunnen worden voor bewerking in 8-bits bestanden, en zelfs in 6-bits bestanden is het problematisch. Wanneer eventueel de dag komt dat we allemaal 32-bits bestanden bewerken geproduceerd door onze HDR camera’s op onze persoonlijke supercomputers, we allemaal werkruimten zullen gebruiken met gamma=1.
